Windows çalışmadığında veya ikide bir çöktüğünde ne yaparsınız? Elinizde aşağıdaki gibi bir ba­kım/onarım listesi olursa her gün karşılaştığınız DOS ve Windows problemlerinden kurtulabilirsiniz. Verdiğimiz püf noktaları basitinden karmaşık olanına doğru sıralanmıştır. Başınız Windows'la derde girdiğinde basitinden başlayarak adım adım karmaşık olanına doğru gidebilirsiniz.

1.  Windows açılış aşamalarını izlemek için WIN/B'yi kullanın

Windows 3.x'i sisteminize kurduğunuzda BO­OTLOG.TXT adında bir dosya oluşur. Bu ASCII dosyası Windows'un başarılı şekilde açılması için gerekli programların kaydını tutar. Windows gerektiği gibi açılmazsa - özellikle Microsoft logosu çıktıktan sonra takılırsa - sorunun nedenini bulmak için kendi BOOTLOG.TXT dosyanızı yaratabilirsiniz. Bunu yapmak için, DOS komut satırında REN BOOTLOG.TXT BOOTLOG.001 komutunu kullanarak BOOT­LOG.TXT dosyasının ismini BOOTLOG.001 olarak değiştirin

Windows'unuz C:\WINDOWS'dan başka bir dizinde yer alıyorsa yukarıdaki komutlarda uygun sürücü ve di­zin ismini kullanın. Sonra, WIN /B komutuyla Windows'u çalıştırın. Windows yine takılsa bile, C:\WINDOWS dizini altında yeni bir BOOTLOG.TXT dosyası yaratılır. Bu dosyanın içeriğini EDIT.COM gibi bir DOS metin editörü ile okursanız aşağıdaki gibi bir satır görebilirsiniz:

LOADFAIL=GDI.EXE FAILURE CODE IS 02

Bu satır varsa sorunun kaynağını buldunuz demektir. ' Failure Code' İngilizce'de ' Hata Kodu' anlamına gelir. Bu kodların hangi anlamlara geldiğini ve sorunun nasıl çözüleceğini bu sayfadaki listeden öğrenebilirsiniz. Bozuk bir Windows dosyasını tekrar yüklemek için Windows'un 1. Disketinde gelen EXPAND.EXE prog­ramını kullanabilir ve eskisinin üzerine yeni dosyayı kopyalayarak sorunu çözebilirsiniz. Örneğin, GDI.EXE dosyasını tekrar yüklemek için Windows disketlerindeki sıkıştırılmış GDI.EX_ dosyasını EXPAND programı ile çözüp eski yerine kopyalamak gerekir. GDI.EX_ dosyasının bulunduğu Windows disketini sürücüye yer­leştirdikten sonra bu komutu aşağıdaki gibi (tek satır halinde) kullanıyoruz:

EXPAND A:\GDI.EX_ C:\WINDOWS\ SYSTEM\GDI.EXE

2.  Bellek çatışmalarını önlemek için WIN /D:X komutunu kullanın

Windows açıldıktan sonra çöküyor veya sürekli hata mesajı veriyorsa, Windows ile üst bellek bloklarını (UMB) kullanan bir TSR (belleğe yerleşik) program arasında bir çatışma söz konusu olabilir. Windows'u Geliştirilmiş 386 kipinde çalıştırıyorsanız , böyle bir çatışma olup olmadığını tespit etmek için en hızlı yol Windows'u WIN /D:X komutuyla çalıştır­maktır. Burada /D parametresi Windows'u ' debug' kipinde çalıştırır, X ise Windows'u UMB'nin kullanılma­sını önlemeye zorlar. Bu komut sorunu çözüyorsa, Windows büyük olasılıkla TSR programın kullandığı bir üst bellek bloğunu kullanmaya çalışıyordur. Bu üst bellek bloğuna ulaşıp sorunu gidermek için DOS ile bir­likte gelen MSD (Microsoft Diagnostics) programını kullanarak çatışmanın tam yerini belirleyebilirsiniz. Bunun için DOS komut satırında MSD yazıp Enter tuşuna basarak işe başlamalısınız. (MSD'yi Windows al­tında DOS penceresi açıp çalıştırırsanız yanlış sonuçlar verebilir). MSD penceresi ekrana geldiğinde Microsoft'ye basarak sisteminizin bellek haritasını açın. Bu haritada her 16K'lık üst bellek bloğu görünür. İlk blok C000-C3FF heksadesimal adresinde, ikincisi ise C400-C7FF adresinde yer alır. Son blok ise FC00-FFF'dedir. Yukarıdaki simgelere bakarak bu haritada RAM, ROM ve Used UMB (Kullanılan Üst Bellek Bloğu) alanlarını belirleyin. Bu simgeler haritadaki adreslerin RAM veya ROM yongaları tarafından veya bir TSR programın kodu tarafından kullanıldığını gösterir. Bu amaçla kullanılan alanların adresleri bir ke­nara not edin. Daha sonra \WINDOWS dizininden EDIT gibi bir metin editörü ile SYSTEM.INI dosyasını açın. Bu dosyada [386Enh] başlıklı bölümü bulun. Bu bölümün altına RAM, ROM veya TSR tarafından kullanılan her blok için aşağıdaki gibi satırlar ekleyeceksiniz:

[386Enh]
EMMEXCLUDE=C000-C3FF
EMMEXCLUDE=C400-C7FF
EMMEXCLUDE=CC00-CFFF

SYSTEM.INI dosyasını kaydedip çıkın ve Windows'u çalıştırın. Problem ortadan kalkmışsa buraya eklediği­niz satırlardan biri satırlardan biri Windows'u bellek çakışmasına yol açan alandan uzak tutuyor demektir. SYSTEM.INI dosyasına eklediğiniz satırları birer birer kaldırarak sorunu hangi satırın çözdüğünü bulabilir, ve sadece o satırı [386Enh] kısmında bırakabilirsiniz.

3.  Windows hata mesajlarını Dr. Watson ile Çözün

Windows 3.1 ile gelen yardımcı programlardan biri de DRWATSON.EXE'dir. Windows sık sık Genel Koruma Hatası (GPF) veya Uygulama Hatası (Application Error) veriyorsa, Dr. Watson yardımcı olabilir. Bu programı kullanmak için Not Defteri (Notepad) ile WIN.INI dosyasını açın ve [Dr. Watson] başlıklı bölümü bulun. Başlığın hemen altındaki satırı aşağıdaki gibi değiştirin:

SkipInfo=time
ShowInfo=disassambly errorlog

WIN.INIdosyasında [Dr. Watson] bölümü yoksa kendiniz yaratın ve altına bu satırları ekleyin. WIN.INI dosyasına bu satırları eklediğinizde, Windows'u açarken Dr. Watson tarih ve zamanı bir dosyaya yazmak yerine karşılaştığı hataları yazar. Sonradan bu dosyayı inceleyip nerede hata olduğunu bulabilirsi­niz.WIN.INI dosyasını kaydettikten sonra Program Yöneticisi'nin Başlangıçta grubu içinde Dr. Watson için bir simge yaratın. Bunun için Başlangıçta grubunu açıp Dosya*Yeni komutunu çalıştırın. Program Öğesi'ni işaretleyin ve Tamam'a tıklayın. Komut Satırı bölümüne DRWATSON.EXE yazıp Tamam'a tıklayın. Prog­ram Yöneticisi Dr. Watson için Başlangıçta grubunda otomatik olarak bir simge yaratacaktır.Windows'u yeniden başlattığınızda Dr. Watson simge durumunda çalışmaya başlayacaktır. Ancak Dr. Watson simgesi­nin üzerine çift tıklayarak ne gibi problemlerin çıktığını göremezsiniz. Ama bir genel koruma hatası (GPF) veya uygulama hatası çıktıktan sonra WINDOWS\DRWATSON.LOG dosyasına bu hata ile ilgili bilgiler yazılır. Bu dosyayı bir metin editörü ile açabilirsiniz. Dosyanın ilk üç satırında aşağıdaki gibi bir mesaj göreceksiniz:

MYAPP had an ' Exceed Segment Bounds (Read)' fault at program 15:0bbf.

Bu mesaj hangi uygulamanın (burada MYAPP) sorun çıkardığını ve hatanın hangi talimatla ortaya çıktığını açıklıyor. Bu bilgi sorunun ortadan kalkmasını sağlamamakla birlikte, o uygulamayı baştan yükleyerek so­runu giderme şansınız var. Ama bu hata programın uyumsuzluğundan kaynaklanıyorsa, yazılımı üreten firma yeni sürümlerinde bu mesajı dikkate alarak sorunu giderecektir.

4.  Çatışmaları önlemek için PIF'leri ve PIF Editörü'nü kullanın

o        DOS programı için PIF Editörü'nü kullanarak bir PIF yaratın ve Ayrıcalıklı (Exclusive) seçeneğini işa­retleyerek işlemcinin tüm zamanını DOS programına ayırmasını sağlayın. Böylece DOS programı çalı­şırken Windows askıya alınacaktır.

o        İleri Düzey (Advanced) diyalog kutusunda aşağıdaki kutulara işaret koyun: Uygulama Belleğini Kilitle (Lock Application Memory), EMS Bellek Kilitli (EMS Memory Locked) ve Video Belleğini Sakla (Retain Video Memory). Böylece DOS programının herhangi bir Windows programından bellek ödünç alması engellenecektir.

o        İleri Düzey diyalog kutusunda tüm Ayrılacak Kısayol Tuşları (Reserve Shortcut Keys) seçeneklerindeki işareti kaldırın. Böylece DOS programını kapatmadan Windows'a geri dönemezsiniz. Ancak Windows yolunuzun üzerine çıkmayacağı için hata ortadan kalkabilir.

5.     Microsoft Destek Hattı'na başvurun

Bütün bu püf noktaları ile sorununuzu çözememişseniz (0212) 258 96 66 numaralı telefondan Microsoft Destek Hattı'nı arayabilirsiniz.