440LX

AGP veri yolunun ilk desteklendiği, SLOT 1 model Pentium II işlemciler için üretilmiştir. 2X AGP’yi destekler. Yeni çıkan Celeron işlemcileri de destekler. Ana kart üzerinde maksimum 1 GB (GigaByte) EDO RAM, 512 MB SDRAM belleği destekler. Maksimum bellek yuvası 4, PCI veri yolu 5 adettir. 66 MHz sistem hızı için tasarlanmıştır. Bu sebeple 100 MHz’lik Bellek kullanılamaz. Bunun yanında 66 MHz veri yolunu kullanan Pentium II 333’e kadarki işlemcileri ve Celeron işlemcileri destekler. Çift işlemci desteği vardır.

440EX

440LX modeline göre daha hafif, SLOT 1 tabanlı işlemciler için üretilmiştir. Daha çok Celeron işlemciler için tasarlanmıştır. En fazla 2 bellek yuvası vardır. Yukarıdaki şekil bu modele aittir. 256 MB belleğe kadar destekler. Maksimum 3 PCI ve 2 ISA veri yolu destekler. 2X AGP’yi destekler.

440BX

En büyük yeniliği 66 MHz’nin yanında 100 MHz sistem hızını da destekliyor olmasıdır. 1 GB EDO ve SDRAM desteği vardır. güç koruma özelliği arttırılmıştır. Tüm Pentium II ve Pentium III 450, 500, 550 işlemcilerini de destekler. Piyasada bu modelleri desteklemeyen BX karta sahip kişiler yapacakları BIOS terfisi ile bu sorunu giderebilirler. 2X AGP’yi destekler. Bunların yanında İntel’in geliştirdiği Mobil Pentium II işlemcileri de desteklediği için defter bilgisayarlarda kullanılırlar. Çift işlemciyi destekler. Piyasada hem SLOT 1 hem de Celeron SOKET 370 modelleri bulunur.

440ZX-66

Celeron işlemciler için geliştirilmiştir. İsminden de anlaşıldığı üzere 66 MHz sistem hızını desteklerler. USB, ACPI, 2X AGP desteği vardır. Maksimum bellek kapasitesi 256 MB SDRAM’dır. Ucuz bilgisayarlar için kullanılan bir modeldir.

440ZX

100 MHz sistem yolunu, ULTRA ATA 66 sabit disk standardını ve pentium III 550’ye kadar olan tüm işlemcileri destekler. Maksimum bellek kullanımı 256 MB SDRAM’dır.

İ810

İntel firmasınca çıkartılmıştır ve piyasada Whitney kod adıyla bilinir. 440BX yonga seti baz alınarak geliştirilmiş bir modeldir. Bu kartın bir özelliği grafik işlemcisinin üzerine bütünleşik olmasıdır. Bu aslında bunun zayıf özelliğidir. Çünkü grafik kartı yeni çıkan uygulamalara yetersiz kaldığı zaman ana kartı toptan değiştirmeniz gerekecek; çünkü, üzerine daha güçlü bir ekran kartı takamazsınız. Grafik işlemcisi 4 MB belleğe sahip 3D desteği olan çok düşük bir karttır. 100 MHz sistem hızını, ULTRA DMA 66 sabit disk standardını destekler. Maksimum bellek desteği 256 MB SDRAM’dır. Kartın bir başka özelliği ise AMR (Audio Modem Riser) yuvasının olmasıdır ki bu yuvaya hem modem hem de ses kartı özelliği olan yeni kartlar takılabilir. Geçen internet üzerinden İntel firmasının web sayfasına bir göz attım da 1999 yılı sonunda i820 yonga setli ana kartları piyasaya sürecekmiş. Bu kartlar 133 MHz sistem hızını desteklerken, Pentium III işlemciler üzerine olacaktır. Bunun yanında daha piyasaya sürülme aşamasında olan RDRAM (Rambus DRAM) model bellekleri destekleyecekmiş. Bu bellekler çıktıklarında piyasanın en yüksek işlem frekansına sahip bellekler olacaklar.

440GX

İş istasyonlarına yönelik kaliteli bir yonga setine sahip bir ana karttır. Bu da 440 BX yonga setinden türemiştir. SLOT 1 ve SLOT 2 (Pentium II Xeon) desteklidir. Çift işlemci desteği vardır. maksimum bellek kapasitesi 2GB SDRAM’dır. 100 MHz sistem hızını ve 2X AGP veri yolunu destekler. Aslında iyi olan fakat bu sayılanların yanında kötü bir özellik sayılan bir şeyi vardır. O da ULTRA DMA 33 sabit disk standardını desteklemesidir.

440NX

Sunuculara yönelik SLOT 2’ye takılan Pentium II ve III Xeon modelleri için geliştirilmiştir. 4 işlemci desteği vardır. 8 GB SDRAM desteği vardır. ULTRA DMA 33 sabit disk standardını ve 100 MHz sistem hızını destekler. Sadece sunuculara yönelik olduğundan AGP grafik veri yolu desteği yoktur.

VIA Apollo pro

SLOT 1 için geliştirilen bu model Pentium II ve Celeron işlemcileri desteklemektedir. 100 MHz sistem hızını ve ULTRA DMA 66 sabit disk standardını desteklemektedir. Maksimum bellek kapasitesi 1GB SDRAM’dır. 2X AGP desteği vardır.

SİS 5600 / 5601

440BX’in rakibidir. Pentium II işlemcileri, 100 MHz sistem hızını, 2X AGP veri yolunu ve ULTRA DMA 33 sabit disk standardını desteklemektedir.

ALİ Aladdin Pro 2

Pentium II işlemcileri, 100 MHz sistem hızını, 2X AGP veri yolunu ve ULTRA DMA 33 sabit disk standardını desteklemektedir. Bellek kullanımı maksimum 2GB SDRAM’dır.

VIA Apollo MVP3

Süper 7 sınıfındandır. AMD K6 işlemcilerine yöneliktir. 100 MHz sistem hızını, 2X AGP, ULTRA DMA 33 ve 1GB SDRAM bellek desteği vardır. 2MB ön belleği vardır.

ALİ Aladdin 5

VIA Apollo MVP3’den tek farkı 1 MB ön belleğe sahip olmasıdır.

SİS 530

AMDK6-2 ve K6-3 işlemcilerini destekleyen süper 7 sınıfından olan SİS 530 530 maksimum 1.5 GB SDRAM belleği destekler. ULTRA DMA 66 ve 2X AGP desteği vardır. Ana kart üzerinde 2MB ön bellek bulunmaktadır.

VIA Apollo MVP4

MVP3 modelinin bütünleşik ses ve video desteğini sunan modelidir. 768 MB bellek destekler.

Veri Yolları (BUS) : Ana kart üzerindeki bileşenlerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasını sağlarlar. Bu yolların başında genişleme yuvaları gelir (PCI, ISA veya AGP). Eğer ana kartın kendi üzerindeki bileşenlerin arasında veri akışını sağlanıyorsa buna sistem veri yolları denir. Tüm veri yolları 2 gruba ayrılmaktadır. Bunların ilki standart veri yoları'dır ki bilgisayarda yapılan işlemlere ilişkin verileri aktarmakla görevlidirler. İkincisi ise adres veri yolları'dır. Bunlar ilk veri yolunda aktarılacak olan verilerin nereye gideceğine ilişkin görevleri yerine getirirler. Bir veri yolunun kapasitesi çok önemlidir; çünkü, bir seferde ne kadar verinin gönderilebileceği buna bağlıdır. Mesela 16 bitlik bir veri yolu saniyede 16 bit veri aktarırken; 32 bitlik bir veri yolu saniyede 32 bit veri aktarır. Her veri yolunun Mhz cinsinde frekans (Saat Hızı) değeri vardır. frekansı yüksek olan veri yolu daha hızlı veri akışı sağlayarak programların daha hızlı çalışmasını sağlayabilir.

   i.            ISA (Industry Standard Architecture)...

Yukarıdaki çizimden de gördüğünüz üzere ana kartın kenarına yakın ve en uzun soketli veri yoludur. 17 yıldan beri kullanılmaktadır. 1984 yılından bu yana 8 bitten 16 bite çıkartılmıştır. Bu işlem yanına kısa bir bölüm daha eklenip uzatılmasıyla gerçekleşmiştir. Eğer alınan ISA kartı sadece bir bölüme giriyorsa 8 bitliktir. Günümüzde ISA veri yolu pek kullanılmamakta; çünkü, belleği çok fazla kullanmaktadır. Yerini PCI veri yollarına bırakmaktadır.

   ii.            PCI (Peripheral Componet Interconnect)...

1993 yılında intel tarafından geliştirilmiştir. Bu veri yolu 64 bitliktir. Ama uyumluluk sorunları nedeniyle uygulamada sadece 32 bit olarak kullanılmaktadır. 33 veya 66 MHz frekanslarda (saat hızı) çalışır. 33 MHz frekansında çalışan bir 32 bit PCI veri yolunun kapasitesi 133 MB/sn’dir. Ana kart üzerinde varsa ISA veri yolunun yanında bulunur. Beyaz renkli soketlerdir.

   iii.            AGP (Advanced Graphics Port)...

Adından da anlaşılacağı gibi bir porttur. Portun anlamı sadece belli bir amaca yönelik bağlantıların yapılmasıdır. Mesela bu porta sadece grafik kartları takılabilmektedir. 32 bit bant genişliğine sahiptir. 66 Mhz frekansı (Saat Hızı) vardır. Bu durumda saniyede aktarabileceği veri miktarı 266 MB/sn’dir. Bazı AGP yuvaları aynı saat hızında 2 veya 4 kat daha fazla veri akışına izin vermektedir. Aşağıdaki tabloda söz konusu veriler ve hesaplanmaları gösterilmiştir. 

Kullandığınız anakart yukarıda da belirttiğimiz gibi 66 Mhz sistem frekansını destekliyorsa saniyede 533 MB veri akışına izin verecektir. Böyle bir ana kartta 2X AGP kullanılırsa sisteme saniyede transfer edebileceği 533-532.8=0.2 MB/sn gibi komik bir kapasite kalmaktadır. Bu yüzden 2X AGP kartlar 100 MHz sistem frekansına sahip ana kartlarla birlikte kullanılabilir. Bu durumda sistemin desteklediği veri akış kapasitesinden geriye 763-532=231 MB kalmaktadır. 4X AGP veri yolunu kullanan kartlar ise daha piyasaya çıkmamış olan ama çıkacağı söylentisinin dolaştığı 133 MHZ sistem frekansına sahip ana kartlarca desteklenecektir. Bu kartların saniyedeki veri aktarım hızı 1 GB (GigaBayt)’nin üzerinde olacağı düşünülüyor ki böyle de olmak zorunda. Aksi halde 1 GB üzerinde bir veri aktarımını destekleyen bir ana kartta çalışması muhtemel 4X AGP kartından fayda beklememeliyiz.

Portlar Ve Konnektörler

Söz konusu bu noktalar klavyenin, farenin, (COM1 VE COM2), PRINTER’ın (LPT1) gibi bağlantı noktalarıdır. Üzerinde fazla durulması gerektiğine inanmadığım için fazla anlatmayacağım.

Bellek Yuvaları

Sistem belleklerinin takıldığı yerlerdir. Bu konuyu ayrıca bellek bölümünde inceleyeceğiz. Fakat bu noktada şunu söyleyebiliriz ki, 66 sistem frekansına sahip bir anakartta 66 MHz’lik bir RAM, 100 sistem hızına sahip bir anakartta 100 MHz’lik bir RAM kullanabilirsiniz.

İşlemci Yuvası

Söz konusu beynin takılacağı yuvadır. SLOT 1, SKOET 370 gibi yuva isimleri vardır. SLOT 1 modeller kartuş şeklinde olurken; SOKET 370 modelleri ufak elektrik çipi gibidir.

Ön Bellek (CACHE)

Bilgisayarın hızını belirleyen en önemli bileşen en yavaş bileşen‘dir. Siz ne kadar hızlı bir işlemci alırsanız alın sabit diskiniz yavaş olursa işlemci bomboş oturup diskten veri gelmesini bekler. Bu gibi sorunların kaldırılması, en azından hafifletilmesi için ön bellek olarak bilinen CACHE uygulamasına gidilmiştir. Bilgisayar sık kullanılan bilgileri bu belleğe aktarır ve gerektiğinde yine buradan okur.

            i.            L1 CACHE :Birincil ön bellektir. Eğer bir dosyanın okunması gerekiyorsa önce buraya bakılır.

            ii.            L2 CACHE :İkincil ön bellektir. Birincil ön bellekte bulamadığı zaman bakacağı ikinci yerdir.

            iii.            RAM :Sistem belleğidir. Ön belleklerin hiç birinde yoksa bu bellek araştırılır.

Söz konusu dosya bu bölgelerin hiçbirinde bulanamamışsa o zaman sabit disk veya CD-ROM aranmaya başlar. İşte Cache dosyaların daha hızlı bulunması ve işlenmesi amacına yönelik bir bellek türüdür.

IRQ (Interrupt Request)

Kesme anlamına gelmektedir. İşlemci eğer bir işle meşgul ise başka şeyin farkına varamaz. Bu sebeple IRQ ile bir bileşenden emir gelir ve benimle de ilgilen uyarı mesajını verir. Kısacası işlemcinin işini böler. Klavyeden yazı yazarken ekran kartına sinyal yollar ve yazılanları ekranda gösterir ve sabit diske ulaşarak bunları kaydeder. Ancak bileşenlerin işlemciye sinyal gönderebilmesi için ayrı bir hat gerekmektedir. İşte bu hatta IRQ denir. bir bilgisayarda 0’dan 15’e kadar IRQ vardır. aşağıdaki tabloda işlevleri ile birlikte gösterilmiştir.

IRQ İŞLEVLERİ
0   Sistem saati için kullanılır.
1   Klavye için kullanılır.
2   Programlanabilir IRQ denetleyicisidir. Modemler, COM3 ve COM4 portları olarak da kullanılır.
3   COM2 Portudur. Modem, ses ve ağ kartları, COM4, yedekleme birimlerini hızlandıran kartlarca kullanılır.
4   COM1 Portudur. Modem, ses ve ağ kartları, COM4, yedekleme birimlerini hızlandıran kartlarca kullanılır.
5   Ses kartı, paralel portlar (LPT2, LPT3), COM3, COM4, modemler, ağ kartları, MPEG kartları
6   Disket sürücüsü denetleyicisidir.
7   İlk paralel port olan LPT1 denetleyicisidir.
8   Gerçek zamanlı saat
9   Ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, yeniden yönlendirilen IRQ2 aygıtları
10  Ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, ikinci ve dördüncü IDE kanalları.
11  Ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü ve dördüncü IDE kanalları.
12  PS/2 fare, görüntü, ağ, ses, SCSI kartları, PCI aygıtları,üçüncü IDE kanalı.
13  Matematiksel işlemci (FPU)
14  Birinci IDE kanalı, SCSI kartlar
15  İkinci IDE kanalı, ağ ve SCSI kartları

DMA (direct memory access) Kanalları

Doğrudan bellek erişim kanalları, sistem içinde çoğu aygıtın bellek ile doğrudan iletişim için kullandığı yollardır. Bu yüzden daha az soruna yol açarlar. DMA kanalları sayesinde bileşenler kendi aralarında iletişim yapabilmektedir. Eskiden bir bileşen bir diğerine sinyal yollarken önce işlemciye uğramak zorunda kalırdı. Bu hem zaman kaybına yol açardı hem de işlemciye yük bindirirdir. DMA sayesinde işlemci üzerinden bu yük kaldırılmıştır. Bilgisayarlarda 0’dan 7’ye kadar 8 DMA kanalı bulunur. Bunları ince ince açıklamayacağım; ama, ses kartı , SCSI kartı, ağ, kartı, yazıcı portu (LPT1) tarafından kullanıldıklarını belirtmekte yarar vardır.